نماز و اعمالى دیگر، براى رفع وسوسه هاى قلبى

بسیارند کسانى که به وسوسه هاى فکرى در امور اعتقادى و مانند آن گرفتار مى شوند و گاه تصوّر مى کنند این وسوسه ها موجب تزلزل ایمان آنها مى شود، در حالى که چنین نیست.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: هیچ مؤمنى نیست که بر او چهل روز بگذرد، مگر آن که به حدیث نفس دچار شود، وقتى چنین شد دو رکعت نماز بگذارد و از آن به خدا پناه برد.(1) همچنین آن حضرت فرمود: حضرت آدم(علیه السلام) از حدیث نفس به خدا شکایت کرد، جبرئیل نازل شد و گفت: بگو: لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ. حضرت آدم(علیه السلام) این ذکر را گفت و حدیث نفس از او برطرف شد.(2) ?

تَوَکَّلْتُ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لایَمُوتُ، وَ الْحَمْدُلِلّهِ الَّذى لَمْ یَتَّخِذْ صاحِبَةً

توکل کردم بر خداى زنده اى که نمیرد و ستایش خدایى راست که نگیرد همسر

وَ لا وَلَداً، وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ شَریکٌ فِى الْمُلْکِ، وَلَمْ یَکُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ

و فرزندى و نیست برایش شریکى در فرمانروایى و نیست برایش یارى از خوارى

وَکَبِّرْهُ تَکْبیراً.

و به کمال بزرگى او را بزرگ شمار.

پس از مدّتى آن مرد به نزد رسول خدا بازگشت و گفت: اى رسول خدا! خداوند وسوسه مرا زایل کرد و دَیْنم را ادا نمود و رزقم را زیاد کرد.(3)
همچنین روایت شده، براى رفع وسوسه هاى شیطان ـ آنگاه که در قلبت شکّى پیدا شد ـ بگو:

هُـوَ الاَْوَّلُ وَالاْخِرُ، وَالظّاهِرُ وَالْباطِنُ، وَ هُوَ بِکُلِّ شَىْء عَلیـمٌ.(4)

اوست آغاز و انجام و آشکار و نهان و او به هر چیز داناست.

همچنین در حدیث دیگرى امام صادق(علیه السلام) فرمود: براى رفع وسوسه هاى شیطان، در حالى که دستت را به سینه ات مى کشى بگو:

بِسْمِ اللهِ وَ بِاللهِ، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، وَلاحَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِىِّ

بنام خدا و به ذات خدا محمّد رسول خداست و جنبش و نیرویى نیست جز به خداى والاى

الْعَظیمِ، اَللّهُمَّ امْسَحْ عَنّى ما اَحْــذَرُ.

بزرگ خدایا پاک کن از من آنچه را از آن مى ترسم.

آنگاه دست به شکم خود مى کشى و این ذکر را سه مرتبه مى گویى که ان شاءاللّه آن وسوسه برطرف خواهد شد.(5)
همچنین طبق آنچه در روایات آمده براى رفع وسوسه، این امور نیز مؤثّر است:
شستن سر با سدر(6)، مسواک کردن(7)، خوردن انار(8)، آشامیدن آب نیسان(9)،(10) و روزه گرفتن به مدّت سه روز از هر ماه; که عبارت است از پنج شنبه اوّل ماه و آخر ماه و چهارشنبه از وسط ماه(11) و همچنین بگوید:

اَعُوذُ بِاللهِ الْقَوِىِّ مِنَ الشَّیْطانِ الْغَوِىِّ، وَ اَعُوذُ بِمُحَمَّد الرَّضِىِّ مِنْ

پناه مى برم به خداى نیرومند از شیطان گمراه و پناه مى برم به محمّد پسندیده از

شَرِّ ما قُدِّرَ وَ قُضِىَ، وَ اَعُوذُ بِاِلهِ النّاسِ مِنْ شَرِّ الْجِنَّةِ وَ النّاسِ اَجْمَعینَ.(12)

شر آنچه مقدر گشته و قضا بر آن رفته و پناه مى برم به معبود مردم از شرّ جن و مردم همگى.

باید توجّه داشت که وسوسه ها ریشه هاى مختلف جسمى و روحى دارد که با پیدا کردن ریشه ها باید در دفع آنها کوشید، و به یقین بى اعتنایى به وسوسه یکى از طرق مهمّ درمان است (البتّه بعد از علم و آگاهى کافى به مسائل اعتقادى و عملى) و کسانى که زیاد به آن اعتنا کنند دائماً در عذاب خواهند بود.
وسواس در مسائل عملى و عبادات مخصوصاً در امورى مانند طهارت و نجاست، بسیار زیاد است، بهترین و مؤثّرترین راه دفع آن (پس از آگاهى بر مسائل شرعى و احکام) این است که به افراد معمولى از مؤمنان نگاه کند و ببیند که آنها (مثلاً) براى آب کشیدن بدن یا لباس خود چه اندازه آب مصرف مى کنند به همان اندازه قناعت کند، هرچند شیطان وسوسه مى کند و مى گوید پاک نشده است. هرگز اعتنا به این شک ها نکند که ما مسئولیّت اعمال او را بر عهده مى گیریم!

1. مکارم الاخلاق، صفحه 328 و بحارالانوار، جلد 88، صفحه 354، حدیث 17.
2. امالى صدوق، صفحه 543، حدیث 5 و بحارالانوار، جلد 90، صفحه 186، حدیث 5.
3. کافى، جلد 2، صفحه 555، حدیث 3.
4. بحارالانوار، جلد 92، صفحه 137، حدیث 4.
5. همان مدرک، صفحه 138، حدیث 3.
6. ثواب الاعمال، صفحه 20 و بحارالانوار، جلد 73، صفحه 87، حدیث 6.
7. امالى طوسى، صفحه 667، حدیث 3 و بحارالانوار، جلد 73، صفحه 139، حدیث 52 .
8. محاسن، جلد 2، صفحه 543، حدیث 845 و بحارالانوار، جلد 63، صفحه 161، حدیث 33.
9. «نیسان» نام یکى از ماههاى رومى است، که پس از 23 روز از ماه فروردین، ماه نیسان داخل مى شود و مدّت آن نیز 30 روز است و در اعمال ماههاى رومى شرح آن گذشت.
10. مهج الدعوات، صفحه 356 و بحارالانوار، جلد 63، صفحه 477.
11. بحارالانوار، جلد 94، صفحه 96، حدیث 12.
12. بشارة المصطفى، صفحه 27 و بحارالانوار، جلد 74، صفحه 273.

دعاى ترس از وسوسه و حدیث نفس  
سید بن یسارگوید: حضرت صادق علیه السلام فرمود: هرگاه از وسوسه یا حدیث نفس (خاطره هاى شیطانى ) بترسى بگو:
اللهم انى عبدک و ابن عبدک و ابن امتک ، ناصیتى بیدک عدل فى حکمک ماض فى قضاوک اللهم انى اسالک بکل اسم هو لک انزلته فى کتابک او علمته احدا من خلقک او استاثرت به فى علم الغیب عندک ان تصلى على محمد و آل محمد و ان تجعل القرآن نور بصرى و ربیع قلبى و جلاء حزنى و ذهاب همى ؛ الله الله ربى لا اشرک به شیئا